Precyzyjny pomiar masy towarów jest istotny w wielu branżach. Każda waga z czasem traci jednak dokładność – wynika to zarówno z normalnego zużycia, jak i czynników zewnętrznych, takich jak trudne warunki pracy. Aby upewnić się, że wskazania wagi są precyzyjne, konieczne jest jej regularne wzorcowanie. W tym celu wykorzystuje się specjalne narzędzia zwane wzorcami masy.

Czym są wzorce masy?

Wzorce masy to specjalne odważniki o ściśle określonej masie, które służą do wzorcowania wag. Wzorcowanie to proces polegający na porównaniu ilościowym. Na wadze umieszcza się wzorzec masy, którego masa jest zbliżona do maksymalnej wartości udźwigu urządzenia. Pozwala to określić różnicę (błąd) między wartością zmierzoną (odczytem) a wartością rzeczywistą (masą wzorca). Po przeprowadzeniu wzorcowania wystawiane jest świadectwo, w którym podane są wskazania wagi w porównaniu z wartościami referencyjnymi.

Warto pamiętać, by nie mylić wzorcowania z adiustacją. Choć terminy te często są używane zamiennie, adiustacja wagi, nazywana także strojeniem, jest oddzielnym procesem. Polega na ustaleniu relacji pomiędzy wartością zmierzoną i wskazaną przez wagę, a w przypadku stwierdzenia rozbieżności niemieszczących się w zakresie określonym przez producenta – wprowadzenie zmian, które doprowadzą do poprawnych wskazań.

Rodzaje wzorców masy

Wzorce masy występują w wielu rodzajach. Standardowe modele cylindryczne przypominają odważniki stosowane w – jeszcze nie tak dawno bardzo popularnych – wagach szalkowych. Istnieją również wzorce masy specjalne, które mogą przyjmować formę blaszek, krążków, kulek, prętów i inne kształty. Zarówno standardowe, jak i specjalne wzorce masy mogą być wykonane z różnych materiałów: stali nierdzewnej, żeliwa, mosiądzu czy aluminium.

Wzorce masy dostępne są w różnych klasach:

  • Wzorce klasy E1 wykorzystuje się do wzorcowania mikrowag oraz specjalnych wag laboratoryjnych, w których precyzja pomiaru ma ogromne znaczenie.
  • Wzorce klasy E2 znajdują zastosowanie we wzorcowaniu wag analitycznych klasy I. Najczęściej używa się ich w laboratoriach.
  • Wzorce klasy F1 stosowane są z wagami o klasie dokładności I i II.
  • Wzorce klasy F2 wykorzystywane są do wzorcowania wag laboratoryjnych i przemysłowych klasy II. Używa się ich w ważnych transakcjach handlowych.
  • Wzorce klasy M1, M2 i M3 mają najniższą dokładność. Służą do wzorcowania wag klasy III stosowanych w handlu i przemyśle.

Poszczególne klasy wzorców służą również do wstępnej weryfikacji wzorców niższej klasy – wzorce klasy E1 są stosowane do wstępnej weryfikacji wzorców klasy E2, wzorców klasy E2 używa się do wstępnej weryfikacji wzorców klasy F1 i tak dalej.

Wzorcowanie wzorców masy

Aby wzorce masy spełniały swoje zadanie, również muszą być wzorcowane. Wzorcowanie wzorców masy polega na wyznaczeniu masy wzorca wraz z niepewnością rozszerzoną. Potwierdzeniem wykonania usługi jest świadectwo wzorcowania, które zawiera informacje o wynikach wzorcowania wraz z niepewnością pomiaru. W zależności od rodzaju wzorców masy ich wzorcowanie może odbywać się w laboratorium lub miejscu wyznaczonym przez Klienta.

Kto może przeprowadzić wzorcowanie wag?

Wzorcowanie wag może być przeprowadzone przez akredytowane laboratoria wzorcujące, które posiadają odpowiednie uprawnienia oraz certyfikaty potwierdzające ich kompetencje. W Polsce istnieje wiele takich laboratoriów, które oferują usługi wzorcowania wag zarówno na terenie kraju, jak i za granicą. Przed wyborem laboratorium warto sprawdzić jego referencje oraz zakres akredytacji. Warto również pamiętać, że niektóre firmy zajmujące się serwisem wag mogą oferować usługi wzorcowania. W takim przypadku warto upewnić się, że dana firma posiada odpowiednie kwalifikacje i certyfikaty potwierdzające jej kompetencje w zakresie wzorcowania wag.

Jak wybrać odpowiedni wzorzec masy?

Wybór odpowiedniego wzorca masy zależy przede wszystkim od rodzaju wagi, która ma być wzorcowana, oraz od jej klasy dokładności. Warto zacząć od sprawdzenia specyfikacji technicznej wagi oraz zasięgnięcia porady u producenta lub serwisanta wagi. Następnie należy wybrać wzorzec masy o odpowiedniej klasie, masie i kształcie, który będzie spełniał wymagania wzorcowania.

Przechowywanie wzorców masy

Aby wzorce masy zachowały swoją dokładność, ważne jest właściwe przechowywanie. Wzorce powinny być przechowywane w suchym i czystym miejscu, z dala od źródeł wilgoci, ciepła czy magnetyzmu. Warto również pamiętać o regularnym czyszczeniu wzorców oraz unikaniu ich przypadkowego uszkodzenia czy zarysowania.

Podsumowując, wzorcowanie wag jest niezbędnym procesem, który pozwala na utrzymanie wysokiej dokładności pomiarów. Wykorzystując odpowiednie wzorce masy oraz dbając o ich prawidłowe przechowywanie, można zapewnić precyzyjne pomiary zarówno w laboratoriach, jak i w przemyśle czy handlu. Regularne wzorcowanie wag oraz stosowanie odpowiednich wzorców masy to klucz do sukcesu w wielu branżach, gdzie dokładność pomiarów ma kluczowe znaczenie.